Autor: Imam Ahmad bin Hanbal (zm. 241H)
Źródło: Foundations of the Sunnah // online-pdf (english)
38. I ktokolwiek porzuca modlitwę (salah), ten popadł w niewiarę. Porzucenie żadnego innego czynu nie powoduje odejścia od wiary, z wyjątkiem modlitwy. Ktokolwiek porzuca ją, ten jest niewiernym i Allah zezwolił na zabranie jego życia.
Szeich Sâlih bin Fawzân al-Fawzân
źródło: Ahkâm Qitâl Ahl-il-Baghy
Pytanie: Czy każdy może zabić apostatę, jeżeli zostanie potwierdzone że popadł w niewiarę i odszedł od Islamu?
Odpowiedź: Nie, to nie jest dozwolone. To prowadzi jedynie do chaosu. Jedynie władca lub jego przedstawiciel ma do tego prawo. W innym przypadku w kraju będzie anarchia.
Więcej na temat wykonywania kar
Podana jest tu jedna z Opinii Prawych Imama Ahmada, mianowicie, że opuszczenie modlitwy jest apostazją. Jest to jednak kwestia sporna wśród uczonych od dawien dawna. Poniżej przedstawiony traktat Szeicha Muhammada ibn Salih al-’Uthaimina w tej kwestii.
Muhammad bin Salih Al-`Uthaimîn
(zm. 1421H – rahimahullâh)
Tytuł: Risaala fi Hukm Taariq as-Salaa
Chwała niech będzie Allaahowi.
Imam Ahmad powiedział że ten który nie modli się z powodu lenistwa popada w niewiarę. Jest to opinia
bliższa prawdy, oparta na dowodach z Księgi Allaaha i Sunny Jego Posłańca. Jest to także opinia wielu Pobożnych Przodków (salaf).
Ktokolwiek analizuje teksty Koranu i Sunny, zrozumie iż dowodzą one że osoba która zaniedbuje modlitwę jest winna Kufr Akbar (wielkiego Bałwochwalstwa), które wyklucza go z Islamu.
Z dowodów w Koranie są między innymi następujące wersety:
{Ale jeśli oni się nawrócą i będą odprawiać modlitwę, i dawać jałmużnę, to staną się waszymi braćmi w religii. My jasno przedstawiamy znaki ludziom, którzy wiedzą.}
(Sura at-Tauba, 9:11)
Werset ten dowodzi że Allah ustalił trzy rzeczy które bałwochwalcy powinni czynić aby wyeliminować różnice pomiędzy nimi a Muzułmanami:
– powinni odpokutować za bałwochwalstwo (szirk),
– powinni odprawić modlitwę,
– i powinni zapłacić Jałmużnę.
Jeżeli odpokutują za Szirk lecz nie odprawią modlitwy lub nie zapłacą Jałmużny, dalej nie są naszymi braćmi w wierze; jeżeli odprawią modlitwę lecz nie zapłacą Jałmużny, nadal nie są naszymi braćmi w wierze. Braterstwo w religii nie może być przez nic zerwane, z wyjątkiem całkowitego wykroczenia poza granice religii; nie może być zerwane poprzez Fisq (niemoralne zachowanie) lub mniejszego rodzaju Kufr.
Allaah także mówi (interpretacja znaczenia):
{Po nich przyszli następcy, którzy zaniechali modlitwy i poszli za swoimi namiętnościami; niebawem spotka ich zguba. Z wyjątkiem tych, którzy się nawrócili, którzy uwierzyli i czynią dobro. Ci wejdą do Ogrodu i nie doznają w niczym niesprawiedliwości.}
(Sura Maryam, 19:59-60)
W Wersetach tych, Allaah wspomina grupę tych którzy zaniedbują modlitwę i idą za namiętnościami oddzielnie od tych którzy odpokutowują i wierzą, co wskazuje że w momencie kiedy zaniedbują swe modlitwy i idą za namiętnościami, nie są wierzącymi.
Wśród dowodów z Sunny, które wskazują że osoba która zaniedbuje modlitwę popada w niewiarę (kufr), znajdujemy następujące:
Dżabir przekazał, że słyszał jak Prorok (sallallahu alayhi wa sallam) mówił:
إِنَّ بَيْنَ الرَّجُلِ وَبَيْنَ الشِّرْكِ وَالْكُفْرِ تَرْكَ الصَّلاَةِ
„Zaprawdę, między mężczyzną a asz-Szirk (bałwochwalstwem) i al-Kufr (niewiarą) jest zaniedbanie modlitwy.”
(Sahih Muslim, [eng. ref. Księga 1, Hadith 146; ar. ref. Księga 2, Hadith 256])
Burajda ibn al-Husajb (niech Allaah będzie zadowolony z niego) przekazał, że Prorok powiedział:
العهد الذي بيننا وبينهم الصلاة، فمن تركها فقد كفر
„Przymierze które odróżnia nas od nich to modlitwa, ktokolwiek ją opuszcza popadł w niewiarę (Kufr).”
(Sunan at-Tirmidhi, [Księga 9, Hadith 1079); Przekazał także Abu Dawud, Ahmad, an-Nasa’i i Ibn Madżah.])
W tym przypadku, słowo Kufr, oznacza ten rodzaj Kufru wyklucza człowieka z Islamu, ponieważ Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaaha niech będą z nim) uznał ją za barierę oddzielającą wierzących od niewiernych.
Można zadać sobie pytanie, czy wyżej wymienione dowody, dotyczą osoby która zaniedbuje modlitwę ponieważ uważa że nie jest obowiązkowa?
Interpretacja taka jest jednak błędna, z dwóch przyczyn:
1. W ten sposób lekceważy się ogólną definicję, gdyż wyrok opuszczenia modlitwy, związany jest z opuszczeniem modlitwy, a nie z wyparciem się jej obowiązku. Braterstwo w religii opiera się na odprawianiu modlitwy, nie na tym czy osoba potwierdza jej obowiązek. Allah nie powiedział, „Jeżeli odpokutują i ogłoszą że modlitwa jest obowiązkowa”, a Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaaha niech będą z nim) nie powiedział „Zaprawdę, między mężczyzną a asz-Szirk (bałwochwalstwem) i al-Kufr (niewiarą) jest wyparcie się obowiązku modlitwy” lub „Przymierze które odróżnia nas od nich to ogłoszenie że modlitwa jest obowiązkowa, więc ktokolwiek wypiera się jej obowiązku nie uwierzył.”
2. Jeżeli osoba która nie posiada usprawiedliwienia, czyli braku wiedzy, wypiera się obowiązku modlitwy wtedy popada w niewiarę (kufr), bez względu na to czy modli się czy nie. Jeżeli osoba modli się pięć razy dziennie, spełnia wszystkie kryteria modlitwy lecz przeczy obowiązku modlitwy bez słusznych powodów, popada w niewiarę, nawet jeśli nie zaniedbuje tych modlitw.
Z tego powodu oczywiste jest że interpretowanie tekstów o zaniedbywaniu modlitw, jako dotyczących wypierania się ich obowiązku jest nieprawidłowe. Prawidłową opinią jest to, że osoba która zaniedbuje modlitwę popada w niewiarę. Świadczy o tym także hadis w Sunan Ibn Abi Haatim, z autorytetu od `Ubdaady ibn as-Saamita (niech Allaah będzie z niego zadowolony), który powiedział:
„Posłaniec Allaaha (pokój i błogosławieństwo Allaaha niech będą z nim) nakazał nam: „Nie łącz nikogo w czci i modlitwie z Allahem, i nie zaniedbuj modlitwy umyślnie, albowiem ktokolwiek zaniedbuje modlitwę umyślnie wykracza poza granice Islamu.””
Ponadto, gdybyśmy interpretowali dowody o zaniedbywaniu modlitwy jako dotyczące wypierania się jej obowiązku, hadisy wyszczególniające modlitwę nie byłyby potrzebne, ponieważ wyrok jest ten sam względem Jałmużny, Postu czy pielgrzymki – ktokolwiek zaniedbuje którąś z nich, przecząc ich obowiązku, popada w niewiarę, jeżeli nie ma usprawiedliwienia, którym jest brak wiedzy.
Jeszcze inną kwestią jest interpretacja słowa Kufr które występuje w wymienionych dowodach. Czy możliwa jest interpretacja, sugerująca że chodzi o mniejszy Kufr (Kufr an-Ni`ma), a nie Kufr który wyklucza człowieka z Islamu (Kufr al-Milla)? Czy możliwa jest interpretacja jako mniejszy Kufr niż Kufr Akbar (Największy Kufr)? Czy możliwe jest, że chodzi tu o tego samego rodzaju niewiarę (Kufr) która opisana jest w innych hadisach,
„Istnieją dwie cechy, będące cechami Kufr: obrażanie przodków i rozpaczanie nad martwymi”
oraz
„Ubliżanie Muzułmaninowi to Fisq (niemoralne zachowanie) a walka przeciwko niemu to Kufr”?
Taka interpretacja jest jednak błędna z wielu przyczyn:
1. Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaaha niech będą z nim) objaśnił, że modlitwa jest barierą dzielącą wiarę (Iman) od niewiary (Kufr). Barierą między wierzącym a niewierzącym.
2. Istnieją inne teksty które dają do zrozumienia, że niewiara osoby która zaniedbuje modlitwę jest rodzajem niewiary która wyklucza osobę z Islamu. Tak więc znaczenie Kufr w tym przypadku powinno być interpretowane według dosłownego znaczenia, jako że w Szri’ah nie ma sprzeczności.
3. Opis Kufr w tych hadisach różni się od innych. Co się tyczy zaniedbywania modlitwy, Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaaha niech będą z nim) powiedział:
„Zaprawdę, między mężczyzną a asz-Szirk (bałwochwalstwem) i al-Kufr (niewiarą) jest zaniedbanie modlitwy.”
W tym przekazie, słowo Kufr jest poprzedzone stanowczy rodzajnik „al”, który daje do zrozumienia że chodzi o niewiarę samą w sobie. Różni się to od innych przekazów, w których słowo Kufr nie jest poprzedzone stanowczym rodzajnikiem, lub jest w formie czasownikowej, co daje do zrozumienia że jest to jedynie pewna forma niewiary, lub, że dana osoba dopuściła się częściowej niewiary z powodu takiego czy innego czynu.
Ibn Tajmiyyah napisał w książce Iqtidaa’ as-Siraatu-l-Mustaqiim (str. 70), odnośnie przekazu Posłańca (pokój i błogosławieństwo Allaaha niech będą z nim)
„Istnieją dwie cechy, będące cechami Kufr: obrażanie przodków i rozpaczanie nad martwymi”
„Wyraz 'będące cechami Kufru’ oznacza, że niektórzy ludzie posiadają takie cechy, lecz nie każda osoba która posiada taką cechę, staje się z tego powodu niewierna, dokąd jej serce nie jest przepełnione niewiarą. Podobnie, nie każda osoba która posiada część wiary pozostaje wierzącą z tego powodu, dokąd jej serce nie zostaje przepełnione wiarą. Więc istnieje różnica pomiędzy powyżej wymienionym słowem al-Kufr, a słowem Kufr.”
Opierając się na tych dowodach, oczywiste jest że osoba która zaniedbuje modlitwę nie posiadając usprawiedliwienia staje staje się niewierna, i wykracza poza granice Islaamu. Jest to prawidłową opinią Imama Ahmad, i jest jedną z dwóch opinii przekazanych od asz-Szaafi`iego, o czym Ibn Kathir w swoim tłumaczeniu wersetu podanego wcześniej (Surah Mariam, 19:59-60).
Ibn-ul-Qaiyym al-Dżawziyyah wspomniał też w 'as-Salaa’ że była to jedna z dwóch opinii przekazanych od Asz-Szaafi`iego którą at-Tahaawi przekazał ją bezpośrednio od niego.
Było to też opinią większości Sahaba, a `Abdullah ibn Szaqiq [jeden z Tabi`iin] powiedział:
„Towarzysze Proroka (pokój i błogosławieństwo Allaaha niech będą z nim) uważali, że zaniedbywanie żadnego czynu nie czyni z człowieka niewiernym, oprócz zaniedbywania modlitwy.” (Przekazał at-Tirmidhi i al-Hakim)
Ibn Hazm powiedział że jest to opinia `Umara, `Abdur-Rahmaana ibn `Aufa, Mu`adha ibn Dżabal, Abu Hurajry i innych z pośród Sahaaba. Al-Mundhiri przekazał też w At-Targhib wa-t-Tarhib, że była to także opinia `Abdullaha ibn Mas`uda, `Abdullaha ibn `Abbasa, Dżabira ibn `Abdullah i Abu Dardy – niech Allaah będzie zadowolony z nich. Powiedział że opinię tą podzielali także Ahmad ibn Hanbal, Ishaaq ibn Raahauayah, `Abdullah ibn al-Mubarak, an-Nakha’i, al-Hakam ibn `Utajba, Ayyub al-Sakhtijaani, Abu Dawud at-Tadżalisi, Abu Bakr ibn Abi Szayba, Zuhajr ibn Harb i inni.
Opinie innych uczonych
´Abdur-Razzâq al-´Afîfî (rahimahullâh) powiedział, że nie uznaje się osoby za niewierną (takfir), ze względu na opuszczenie modlitwy, i jest opinią większości uczonych, która prawie osiąga poziom idżm’a. (Fatâwâ-ush-Shaykh ´Abdur-Razzâq al-´Afîfî; str. 394)
Muhammad bin ´Abdil-Wahhâb (rahimahullâh) powiedział:
„Istnieje pięć filarów Islamu. Pierwszym z nich jest (poprzez opuszczenie którego człowiek staje się niewierny) wyznanie wiary, po tym pozostałe cztery. W każdym razie, jeżeli osoba potwierdza ich obowiązek, lecz opuszcza je z powodu zaniedbania, nie jest niewierna, nawet jeżeli byśmy mieli walczyć z nim aby je odprawiał. Nie uznajemy go jednak za niewiernego tylko dla tego że je opuszcza.” (Durar-us-Sunniyyah, 1/70)
Od Imama Ahmada bin Hanbal (rahimahullâh) została także przekazana inna opinia w tej kwestii:
„Nic nie wyklucza człowieka z islamu jak tylko bałwochwalstwo (szirk), lub zaprzeczenie jednego z obowiązków. Jeżeli osoba opuści je z powodu lenistwa lub zaniedbania, wtedy jest pod wolą Allaha. Jeżeli zechce go ukarać, to go ukarze. Jeżeli zechce go wynagrodzić, to go wynagrodzi.”(Imâm Ibn Abî Ya´lâ w Tabaqât-ul-Hanâbilah, 1/341)
Muhammad Nâsir-ud-Dîn al-Albânî (rahimahullâh) powiedział:
„Osoba która opuszcza modlitwę z powodu lenistwa jest Muzułmaninem do póki nie ma niczego co okazywałoby sekrety jego serca które w sobie nosi..” ( Silsilat-us-Sahîhah, 1/117)
Imâm as-Sakhâuî (rahimahullâh) powiedział:
„Prawidłową opinią w sprawie człowieka który opuszcza modlitwę z powodu lenistwa jest, że nie staje się niewiernym…” (al-Fatâwâ al-Hadîthiyyah, 2/84)
Imâm Sulaymân bin ´Abdillâh (rahimahullâh) powiedział:
„Nie jest nam znane, by nie modlono się modlitwy pogrzebowej (Salat ul-Dżanazah), lub zabroniono dziedziczyć po osobach które opuszczały modlitwę, a było ich naprawdę wiele. Jeżeli taka osoba była by niewierna, wyroki te nie dotyczyły by niej.” (Hâshiyat-ul-Mughnî, 1/95-96)
Na stronie trzeciej w wyżej wymienionej książce (Hukm Târik-is-Salâh) Szeich Ibn-ul-´Uthaymîn (rahimahullâh) podaje także, że Imâm Abû Hanîfah, Imâm ash-Shâfi´î och Imâm Mâlik bin Anas (rahimahumullâh) byli zdania że osoba która opuszcza modlitwę nadal jest muzułmaninem.